Powstaje baza polskich zabytków on-line

W Narodowym Instytucie Dziedzictwa (NID) trwają intensywne prace nad największą w historii Polski bazą danych geoprzestrzennych, w której znajdą się różnego typu zabytki z terenu całego kraju. W listopadzie br. dostępny będzie stale rozwijany serwis internetowy umożliwiający wyszukiwanie i przeglądanie zabytków rejestrowych Polski.

fot. K. Czajkowski (NID)

Baza powstaje w ramach wdrażania europejskiej dyrektywy INSPIRE. Jej założeniem jest opracowanie przez instytucje publiczne prowadzące rejestry publiczne baz danych GIS oraz bezpłatne ich udostępnienie w internecie. NID, decyzją ministra kultury i dziedzictwa narodowego, odpowiedzialny jest za wdrożenie unijnej dyrektywy w zakresie tematu danych przestrzennych „obszary chronione”.

Na początek do bazy danych zostaną wprowadzone stanowiska szczególnie cenne, czyli tzw. rejestrowe, których jest na terenie Polski ponad 72 tysiące. Większość z nich to zabytki architektury (m.in. kościoły, pałace, zamki), zaledwie 10 proc. to stanowiska archeologiczne. W zespole digitalizacyjnym NID, oprócz archeologów i historyków sztuki pracują kartografowie i fotogrametrzy, a także informatycy.

– Podstawowym problemem podczas identyfikacji zasięgu przestrzennego określającego położenie zabytku na mapie cyfrowej są nieprecyzyjne pod względem lokalizacyjnym wpisy do rejestru zabytków (np. „zamek wraz z otoczeniem”) oraz bardzo często brak załączników graficznych precyzujących położenie zabytku w terenie – mówi Arkadiusz Kołodziej, kierownik Działu Digitalizacji Zabytków i Muzealiów NID. W związku z tym od półtora roku prowadzona jest przez pracowników ośrodków terenowych NID weryfikacja terenowa rejestru zabytków. W najbliższym miesiącu zostanie wykorzystany nowoczesny sprzęt GPS klasy GIS, co pozwoli na lokalizację obiektów z dokładnością poniżej 2 m w terenie. Szczególnie trudne dla specjalistów jest dokładne określenie położenia stanowisk archeologicznych, które bardzo często są zupełnie niewidoczne na powierzchni. Tego typu miejsca wyznaczano bowiem często kilkadziesiąt lat temu, kiedy technologia GPS w Polsce była nieosiągalna. Natomiast szeroko stosowany przez archeologów system AZP (Archeologiczne Zdjęcie Polski) jest daleki od precyzji. Oprócz weryfikacji terenowej w przypadku lokalizacji stanowisk archeologicznych NID zamierza używać zdjęć lotniczych, na których niektóre ze stanowisk archeologicznych są łatwo identyfikowalne (szczególnie te, które posiadają własną formę terenową), oraz map topograficznych, które stanowiły materiał referencyjny, na którym uczytelniano dane dla Archeologicznego Zdjęcia Polski.

Dotychczasowe bazy danych dotyczące zabytków były rozproszone w 11 repozytoriach (analogowych i cyfrowych), dlatego aktualizacja wpisów i odpowiednie umieszczenie w jednym scentralizowanym systemie może zająć dużo czasu. Nowo powstała baza danych geoprzestrzennych o zabytkach będzie dostępna w internecie dla wszystkich zainteresowanych. Oprócz precyzyjnej lokalizacji, szczegółowych informacji o chronologii i historii, będzie się można zapoznać również z fotografiami, wirtualnymi rekonstrukcjami i modelami wykonanymi w formie 3D (próbka trzech modeli).

Arkadiusz Kołodziej dodaje, że nie jest planowane udostępnianie kompletu danych dla wszystkich użytkowników ze względów bezpieczeństwa (szczególnie dotyczy to stanowisk archeologicznych z uwagi na groźbę ich rabunku). Docelowo przewidywane są cztery poziomy dostępu do danych.

Źródło: PAP Nauka w Polsce